مسافران آسمان

حفظ موضوعی قرآن کریم ویژه رده سنی نوجوانان

بخش ها:
من کیستم؟
آفریننده ی من کیست؟
راهنما و پیشوای من کیست؟
سرانجام من چه خواهد شد؟
توشه ی راه چیست؟
وظیفه ی عملی من چیست؟

سخنی با مربیان:

دوران نوجوانی یکی از مهم ترین دوران ها در شکل گیری شخصیت و تربیت افراد است. نوجوانان با پشت سر نهادن دوران کودکی، قدرت تفکر در مسائل و موضوعات اساس زندگی خود را پیدا می‌کنند و برای رسیدن به یک نظام فکری و عقیدتی تلاش می‌کنند تا بتواند پاسخ‌گوی نیازهای فکری و عاطفی آن ها باشد. تحقیقات علمی نشان می دهد که بهترین دوران علم‌آموزی و انتخاب مسیر زندگی نیز در دوران نوجوانی رخ می‌دهد. به همین علّت، یکی از نیازهای اصیل نوجوانان، بازگویی معارف دینی به زبان آن هاست. در این میان، آن‌چه در این سنین بیش از سایر راه‌کارهای تربیت دینی، مورد تأکید احادیث قرار گرفته است، انس با قرآن و حفظ آن است. از سوی دیگر، اساتید و کارشناسان حفظ قرآن نیز بهترین دوران حفظ قرآن را سنین نوجوانی می‌دانند. بر این اساس، باید علاوه بر آموزش علوم و فنون قرائت قرآن، منتخبی از آیات و سوره‌های کوچک قرآن را در قالبی جذاب و گیرا برای نوجوانان ارائه کرد تا زمینه‌ی انس آنان با قرآن فراهم گردد. کتاب حاضر به همین منظور و به منظور حفظ موضوعی قرآن برای نوجوانان تدوین شده است. تلاش نویسنده ی کتاب بر آن بوده است تا از جدیدترین روش های آموزشی و تبلیغی برای  ایجاد علاقه و انس با قرآن در نوجوانان بهره گرفته شود.

 

برخی از امتیازات این اثر عبارت است از:

– توجه به مهم‌ترین نیازهای سنین نوجوانی در سه حوزه‌ی مهم اعتقادات، احکام و اخلاق .

– ساختار به هم پیوسته و مرتبط موضوعات که بر اساس آن 120 موضوع کاربردی، حول محور اصلی  کتاب و نام آن -«به سفر می رویم»- تدوین شده است. در مقدمه ی کتاب به سیر کلی و ارتباط موضوعات اشاره خواهد شد.

– توجه و اهتمام فراوان به رویکردهای نوین تربیتی- آموزشی از قبیل آموزش فعال و درگیرانه، بیان مثال، شعر، داستان و ضرب‌المثل، ارائه‌ی تمرین و فعالیت آموزشی پرنشاط، برخورداری از جذابیت قالب و محتوا و … .

– تبیین نسبتاً مستقیم مطالب دینی و آشنایی نوجوانان با اصطلاحات علمی مشهور در منابع دینی.

– ترجمه و شرح روان آیات.

– تلاش در جهت آشنا نمودن نوجوانان به منابع اصیل تفسیر دین چون قرآن و حدیث.

– هم‌خوانی مطالب ارائه شده با ساختار کتب آموزشی مدارس.

در ادامه، توجه مربیان و اساتید قرآنی را به چند نکته ی ضروری جلب می نماییم:

1- کتاب حاضر، به منظور حفظ موضوعی آیات نگاشته شده است. بر این اساس، روش تدریس کتاب به این صورت خواهد بود که در ابتدا آیات مربوط به دروس گذشته و موضوعات آن -به ویژه پنج درس گذشته- مرور و پرسیده می شود. سپس متن درس هر روز خوانده شده و مربی مطالب مورد نیاز را به قرآن آموزان توضیح می دهد. سپس تلاش می شود تا آیه ی درس به همراه ترجمه و موضوع آن حفظ شود. این کار باید به صورت دقیق و مضبوط انجام شود. دقت کنید که پیوستگی موضوعات، خود نکات مهم و باارزشی  به مخاطبان می آموزد. بنابراین، از حفظ و مرور جزیره ای و مجزای آیات خودداری شود.

2- مخاطب این کتاب، نوجوانان بین سنین 12 تا 17 سال است. به همین جهت، ممکن است در مواردی سطح علمی کتاب تغییر کند. از این رو، مربی باید به تناسب سن شرکت کنندگان در کلاس، سطح توضیحات هر درس را عمیق یا روان تر بکند.

3- در موارد بسیار محدودی، عنوان آیه موضوع مستقیم آیه نیست، ولی به جهت کاربرد و اهمیت زیاد یادگیری آن در این سنین، انتخاب شده است. هم چنین تلاش شده تا برای هر آیه عنوانی انتخاب شود که گویای موضوع و کابرد آن باشد. حفظ هر آیه با موضوع آن، مانع به هم ریختگی و بی نظمی آیات در ذهن قرآن آموزان می شود. گفتنی است عنوان هر درس برای ایجاد جذابیت آن درس انتخاب شده و نباید با عنوان یا موضوع آیه -که حفظ آن ضروری است- اشتباه شود.

4- به منظور ارتباط بهتر نوجوانان با مفهوم آیه، تلاش شده تا ترجمه از حالت تحت اللفظی خارج و مفهومی باشد.

5- سه هدف از ارائه ی فعالیت های کلاسی -با عنوان «فکر کن و بگو»- دنبال می شود: انگیزه و نشاط در مخاطب؛ ایجاد زمینه برای تفکر پیرامون موضوع و نیز گشودن دریچه های جدید علمی مرتبط با موضوع. بر این اساس، برخی از این فعالیت ها، نیاز به مشارکت فعال قرآن آموزان در کلاس و یاری مربی با آنان دارد. بدیهی است مربیان محترم می توانند با افزایش این پرسش ها یا تغییر در قالب آن به فعال شدن کلاس کمک نمایند. به دلیل اختلاف سطوح علمی مخاطبان، این پرسش ها از آسان به مشکل چیده شده است.

در پایان، از مؤسسه‌ی فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین که در تهیه این کتاب  با معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه همکاری داشته تشکر نموده و نیز اززحمات مؤلف ارجمند حجت الإسلام و المسلمین سید مهدی هاشمی کمال قدردانی را نموده و ضمن آرزوی توفیق روزافزون برای ایشان و عموم مشتاقان کلام وحی، صمیمانه خواستار هر گونه راهنمایی و اظهار نظر از عموم مخاطبان -به ویژه مربیان و اساتید محترم- می باشیم.

مقدمه کتاب

1. به سفر می رویم!

آیا خود را برای سفری طولانی و درازمدت آماده کرده اید؟ مهم ترین سفر هر کس در طول زندگی! سفری سخت و البته لذت بخش! سفری که مقصد آن بدون شک، هزار هزار بار زیباتر و دلپذیرتر از بهترین جاهایی است که تاکنون دیده اید! سفری که کم ترین تأخیر در آن ممکن است به پشیمانی بی اندازه تان بینجامد! سفر به سوی همه ی خوبی ها! سفر از تاریکی ها به سوی نور! سفر به سوی برترین آرزو های بشری! سفر به سوی پروردگار!

اشتباه نکنید! سفر ما یک سفر خیالی و داستان گونه نیست؛ این یک سفر واقعی است؛ آن قدر واقعی که خدا در قرآن بر آن تأکید کرده است:

انسان به سوی خدا می رود.

یا أَیهَا الْإِنْسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحًا فَمُلَاقِیهِ(الانشقاق/6)

اى انسان! تو با تلاش و رنج به سوى پروردگارت مى‏روى و حتماً او را ملاقات خواهى کرد! (انشقاق،6)

این سفر هم مانند همه ی سفرها نیاز به اطلاعات لازم درباره ی مبدأ، مقصد، راه و چگونگی مسیر دارد. امام علی(ع)  می فرماید: «رَحِمَ الله امرءً عَلِمَ مَن أینَ وَ فی أینَ و إلی أینَ؛ خدا رحمت کنده بنده ای را که بداند از کجا آمده است؛ در کجا هست؟ و به کجا می رود؟»

در این کتاب قصد داریم اطلاعات کافی نسبت به این سفر مهم و حیاتی را به دست آوریم. بنابراین این کتاب را به چند بخش تقسیم کرده ایم:

بخش اول: من کیستم؟ (اطلاعات درباره ی خودمان و توانایی هایمان)

بخش دوم: آفریننده ی  من کیست؟ (اطلاعات درباره ی مبدأ سفر)

بخش سوم: راهنما و پیشوای من کیست؟ (اطلاعات درباره ی راهنمای سفر)

بخش چهارم: سرانجام من چه خواهد شد؟ (اطلاعات درباره ی مقصد و فرجام سفر)

بخش پنجم: نقشه ی راه چیست؟ (اطلاعات درباره ی نقشه راه)

بخش ششم: دشمن و راهزن  کیست؟ (اطلاعات درباره ی خطرات سفر و کمین گاه های دشمن)

بخش هفتم: توشه ی راه چیست؟ (اطلاعات درباره ی وسایل و ابزار لازم و مفید برای سفر و یا وسایل غیرضروری و مشقت آور.)

بخش هشتم: چه کارهایی باید انجام دهم؟ (اطلاعات درباره ی قوانین و مقرارت لازم و بایسته در سفر)