خاتم کاری چیست؟

مراحل و لوازم ساخت یک خاتم نفیس

در یک تعریف کلی خاتم کاری عبارت است از چند ضلعی های منظم و رنگین بر سطح کار بر مبنای ایجاد طرحی هندسی یا موزاییک وار یا مثلثی که در مجموع یا ایجاد طرحی منظم اثری شکیل، زیبا و چشم نواز خلق می گردد.

خاتم کاری یکی از اصیل ترین و زیباترین شاخه های صنایع دستی ایران می باشد که ساخت آن علاوه بر ذوق و نگاه هنری سازنده مستلزم صرف وقت، دقت و صبوری و شکیبایی می باشد. بر اساس نظر بیشتر کارشناسان آثار باستانی، میراث فرهنگی و صنایع دستی، شیراز را به عنوان خواستگاه این هنر-صنعت معرفی می نمایند، اما با توجه به علاقه و توجه شاهان سلسله صفوی به این هنر، اصفهان به قطب تولید و ترویج خاتم کاری و مهد صنایع دستی تبدیل گشت. لیکن هنوز عده ای بر این باورند که خاتم شیراز دارای ظرافت و جذابیت بیشتری نسبت به سایر مناطق تولید این آثار هستند.

برای آشنایی نسبی بیشتر نسبت به این هنر-صنعت اصیل می بایست در ابتدا نگاهی به شیوه ساخت این آثار، مواد و مصالح لازم داشت و سپس عوامل موثر در شناخت یک خاتم مرغوب و اصیل را بررسی کرد و در نهایت از کجا می توان آثار صنایع دستی من جمله خاتم کاری، مینا کاری و … را با آسودگی خیال تهیه نمود و خرید هدیه ای مناسب، زیبا و مقرون به صرفه را رقم زد.

شیوه ساخت و ابزار و مواد و مصالح ساخت خاتم

در ساخت یک قطعه خاتم کاری شده از مواد عمدتا بومی زیاد استفاده می شود. انواع چوب شامل چوب های گردو – آبنوس – عناب – نارنج – کبوده و … انواع استخوان مانند استخوان عاج فیل، استخوان شتر و … و نیز مفتول های فلزی مثل : برنج – آلومینیوم و بعضا نقره. همچنین می توان از سریشم و لاک نیز به عنوان مواد و مصالح اولیه در ساخت خاتم کاری نام برد.

یک قطعه خاتم کاری شده مانند سایر محصولات صنایع دستی دارای ویژگی خاصی می باشد که مبین کیفیت و اصالت آن می باشدکه خریداران محترم صنایع دستی باید هنگام تهیه آن به این موارد توجه و دقت کافی را بنمایند، هرچند که هم اکنون مجموعه های معتبری اقدام به تهیه و معرفی و فروش صنایع دستی ایران نموده اند که با فراهم نمودن فضایی جدید و متفاوت و با دسترسی آسان و البته امن و معتبر من جمله هفت گردون خیال امر را برای خریداران بسیار راحت تر، سریع تر و مقرون به صرفه تر نموده اند و رونقی دوباره را برای بازار صنایع دستی ایران رقم زده اند. با این وجود لازم می نماید نکاتی را برای تشخیص یک خاتم کاری استاندارد و زیبا عنوان نمود.

در خرید خاتم به چه نکاتی توجه و دقت نماییم

1. چون مبنای نقوش خاتم اشکال هندسی است، بالطبع زیبایی نهایی منوط به رعایت نظم در آنهاست. نظم هندسی، ریز نقشی و موزون تر و متقارن تر بودن خطوط در ساخت خاتم و نیز کاربرد فلز بیشتر در نقوش مثلثی خاتم

2. دقت و ظرافت کار سازنده در چسباندن قطعات خاتم به سطح کار

3. سطح زیر لاک و جلای خاتم کاملا صاف و بدون ناهمواری باشد.

4. صاف بودن سطح خاتم، دقت در برش و نیز چیدمان و قرینه و موزون بودن نقوش

5. استفاده زیاد از استخوان و مفتول های فلزی در سطح کم

6. استفاده از چوب های ارزشمند و کمیاب در ساخت مثلث های خاتم نظیر چوب آبنوس و فوفل

7. کوچک و ظریف بودن مثلث ها و استفاده کمتر از رنگ های شیمیایی در ساخت خاتم

8. استفاده از طرح های غیر تکراری و پیچیده

9. استفاده از چند ضلعی هایی که بیش از شش ضلع داشته باشند.

10. پشت برش های خاتم دارای پوشش آستر و چسب مرغوب باشد.

از کجا بخریم؟

هم اکنون برای تهیه صنایع دستی ایران چه برای مصارف شخصی، چه به عنوان هدیه دوستانه و چه به عنوان هدایای تبلیغاتی سازمانی می توان به طرق گوناگون اقدام نمود.

مثلا مراجعه حضوری به مراکز فروش و بورس صنایع دستی خاتم کاری، میناکاری و … . لیکن با توجه به بعد مسافت، ترافیک سنگین پیرامون مراکز تجاری و خدماتی و چندین عامل دیگر بسیار مقرون به صرفه تر است (چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ صرف وقت) که این هدایا را از طریق و ب سایت هایی که در این زمینه فعال می باشند از جمله هفت گردون خیال، فروشگاه فیروزه و اصیل هنر تهیه نمود تا بتوان لذت خریدی خوب آسان را تجربه نمود. خرید صنایع دستی ایران من جمله آثار نفیس و فاخر خاتم کاری، میناکاری و … علاوه بر کمک به رشد و گسترش این هنر-صنعت بومی و ملی، زیبایی را نیز زینت بخش منزل و محل کار خود کرده ایم.