فیروزه کوبی چیست؟ | آشنایی با فیروزه کوبی یکی از پردرآمدترین مشاغل خانگی

فیروزه کوبی یکی از هنرهای دستی زیبا و ارزشمند در میان صنایع دستی اصفهان است و یکی از مهم‌ترین صادرات صنایع دستی ایران فیروزه کوبی است که در میان دوستداران هنر در کشورهای مختلف طرفداران بسیاری دارد. بسیاری از هنرمندان فیروزه کار به انجام هنر فیروزه کوبی در منزل می‌پردازند و به رشد و اعتلای این هنر ارزشمند کمک شایانی می‌نمایند.

فیروزه کوبی چیست؟

فیروزه کوبی یا فیروزه نشانی به هنری اطلاق می‌گردد که در آن هنرمند ظرف مورد نظر خود را با استفاده از فلز مس تولید می‌کند. سپس قطعات ریز سنگ فیروزه را بر روی ظروف ساخته شده به دقت و با ظرافت قرار می‌دهد. چسب فیروزه کوبی نگهدارنده و چسباننده قطعات سنگ فیروزه بر روی بدنه ظروف مسی می‌باشد. پس از چسباندن سنگ‌های فیروزه نیشابور بر روی بدنه ظروف مسی آن‌ها را صیقل داده و سپس لایه‌های پلی استر برای محافظت از فیروزه‌های استفاده شده بر روی کار قرار می‌گیرد. این لایه‌های محافظ برای تثبیت و نگهداری بهتر از ظروف فیروزه کوبی استفاده می‌شود.

به طور کلی هنر فیروزه کوبی در سه مرحله انجام می‌شود و ظروف فیروزه کاری تولید شده روانه‌ بازار و فروشگاه‌های صنایع دستی خواهد شد. فروشگاه صنایع دستی حامد کریمی یکی از معتبرترین و مشهورترین برندهای تولید ظروف فیروزه کوبی است که تولیدات آن به سایر شهرها و کشورهای دیگر نیز راه یافته است.

تاریخچه فیروزه‌کوبی

هنر فیروزه‌کوبی به‌دلیل وجود معدن فیروزه‌ی نیشابور ابتدا در نیشابور و سپس در مشهد به صورت نصب فیروزه بر روی زیورآلات توسط فردی به‌نام یوسف حکیمیان معروف به ممدرضا در حدود هشتاد سال پیش به‌وجود آمد سپس بیست سال بعد این هنر توسط فردی به نام حاج داداش به اصفهان وارد شد. در حقیقت ابداع کننده هنر فیروزه‌کوبی بر روی اشیا و ظرف‌‌های مسی توسط فردی به نام روبن یروشالمی که در محله کلیمی‌های اصفهان زندگی‌ می‌کرد، می‌باشد. در سال 1342 روبن یروشالمی که وضعیت مالی مساعدی برخوردار نبوده است پس از پایان تحصیلات دوران ابتدایی به اجبار تحصیل را رها می‌کند و کار نزد عمویش که کار زرگری فیروزه‌کوبی را انجام می‌داد مشغول شد و از این طریق با این هنر آشنا و به آن علاقه‌مند شد اما در آن زمان (در سال‌های 1342-1343) فیروزه‌کوبی بیشتر بر روی زیورآلات و گه گاه به صورت نصب فیروزه بر روی گالش‌های نقره و مانند آن انجام می‌شد. روبن یروشالمی کار را به خوبی فرا گرفت و بعد از تبحر یافتن در این صنعت دست به ابداع و نوآوری در ساخت انواع فیروزه‌کوب‌ها در ظروف و اشیا مسی با اندازه‌های متفاوت زد و آن‌چه امروزه این‌قدر زیبا و هماهنگ و جذاب به‌نظر می‌رسد حاصل تلاش کوشش و نوآوری‌های وی در طول چهل سال تجربه در این زمینه است.

انواع سنگ فیروزه در فیروزه‌کوبی

در تقسیم‌بندی فیروزه از لحاظ کیفیت و رنگ، این سنگ به دو نوع فیروزه‌ی گچی – سفید و فیروزه‌ی سنگی- آبی، سبز تقسیم می‌شود که فیروزه‌های آبی، سبز خود به دو دسته متوسط و مرغوب تقسیم می‌شوند.

نوعی که بیشتر در فیروزه‌کوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد فیروزه‌های سنگی- آبی و سبز است، در واقع فیروزه‌ای که در کار فیروزه‌کوبی استفاده می‌شود باید قابلیت تحمل گرما و فشار زیاد را داشته باشد چرا که طی عملیاتی که شامل مراحل فشار و گرمای زیاد است فیروزه به‌وسیله‌ی لاک بر رو شی مسی چسبانده می‌شود.

مراحل انجام فیروزه‌کوبی

کار فیروزه‌کوبی شامل چند مرحله است که در ادامه به‌ترتیب مراحل انجام کار به آن پرداخته شده است.

ساخت و پرداخت شی مسی:

در این مرحله پس از طراحی شی مورد نظر توسط فیروزه‌کوب، سفارش ساخت به مسگر داده می‌شود، بعد از ساختن شی مورد نظر شی برای انجام مراحل زرگری و خم‌کاری به دست خم‌کار سپرده می‌شود که در این مرحله توسط دستگاه‌های خم‌کاری بر روی شی مسی برآمدگی یا فرورفتگی‌هایی که به خم معروف است ایجاد می‌شود تا پایه یا زمینه‌ای برای نصب فیروزه بر روی شی فراهم شود.

چسباندن فیروزه بر روی شی مورد نظر:

هنرمند فیروزه‌کوب قطعات ریز فیروزه را که با زحمت زیادی شست و شو داده و به‌وسیله‌ی غربال از یکدیگر جدا شده‌اند را با هنرمندی و ظرافتی کم‌نظیر به وسیله‌ی لاک (نوعی چسب) و حرارت زیاد بر روی شی موردنظر می‌چسباند و آن‌ها را با فشار بر روی لاک محکم می‌کند.

تراش و پرداخت کار نهایی:

در این مرحله برای پاک کردن لاک قهوهای رنگ اضافی که در اثر حرارت روی فیروزه را پوشانده است سطح شی را صیقل می‌دهند که صیقل دادن سنگ‌های نامنظم فیروزه توسط تیغ الماسه انجام می‌شود و در این مرحله حدود نیمی از سنگ فیروزه تراش داده می‌شود سپس کار برای پرداخت نهایی سمباده زده می‌شود و برای قابل شستشو بودن مس، لایه ای از پلی استر بر روی آن پاشیده می‌شود که پس از پایان این مرحله شی مسی موردنظر دارای سطح موزاییک مانند از سنگ‌های فیروزه است.

قبل از آموزش خرید فیروزه کوبی مختصری در مورد فیروزه کوبی توضیح می دهیم. فیروزه کوبی یکی از هنرهای صنایع دستی است. در واقع چسباندن سنگ های فیروزه بر سطح ظروف مسی و سپس انجام دادن مراحلی برای صاف و نرم کردن سطح ظروف می باشد. در این هنر از مواد و مصالح مختلفی استفاده می شود.

پردرآمدترین مشاغل خانگی ، فیروزه کوبی در منزل
اگر بخواهیم شما را با پردرآمدترین مشاغل خانگی ، فیروزه کوبی رد منزل آشنای نماییم ، شما می توانید با یک آموزش کوتاه در این رشته به این هنر مشغول شوید . این هنر هم مانند دیگر هنرهای صنایع دستی نیاز به ابزار و وسایل لازم دارد که بعد از تهیه می توانید به فیروزه کوبی در منزل مشغول شوید . باید این نکته را متذکر شد که نیاز به فضای زیادی ندارد . هنر فیروزه کوبی از جمله هنرهای صنایع دستی می باشد که بسیار پررونق و رایج می باشد .

معرفی محصولات فیروزه کوبی

برای خرید محصولات فیروزه کوبی اگر به صورت حضوری این کار را انجام می دهید خود محصول و اگر خرید اینترنتی انجام می دهید عکس محصول را به دقت بررسی نمایید. بررسی کنید که محصول زدگی، خوردگی یا رنگ پریدگی نداشته باشد و در عین حال اصل باشد.
تشخیص فیروزه کوبی اصل هنگام خرید

یک راه برای تشخیص فیروزه کوبی اصل از غیراصل دقت به رنگ سنگ های فیروزه روی سطح ظروف است. بعضی از فیروزه کارانی که بیشتر به دنبال منافع مادی هستند و کیفیت محصولی که ارائه می دهند برای آن ها در اولویت نیست، سنگ معمولی را خرد کرده و رنگ آبی بر آن ها می زنند و سپس به عنوان سنگ فیروزه استفاده می کنند. عده ای از این افراد مقداری سنگ فیروزه ی اصل را نیز با سنگ های معمولی مخلوط می کنند تا چندان مشخص نباشد. سنگ معمولی رنگ شده یک رنگ آبی یکدست دارد. سنگ های فیروزه ی اصل معمولا و بیشتر رگه دار هستند البته ممکن است استثنا هم داشته باشند و بعضی از آن ها رگه دار نباشند. بنابراین نمی توان گفت که اگر رگه نداشت قطعا فیروزه نیست اما در یک ظرف فیروزه کوبی اصل بیشتر سنگ ها رگه دار هستند. اگر ظرفی دیدید که بیشتر سنگ ها رنگ یکدستی دارند بعید بدانید که آن ظرف فیروزه کوبی اصل باشد.

صنایع دستی اصفهان

ایرانیان در طول تاریخ با فرهنگ غنی خود هنرهای بسیاری را در دامان خود پرورده اند. وسایل و ابزار زندگی در گذشته جنبه مصرفی برای برطرف کردن نیاز های روزمره داشته است که با بررسی آنها رنگ و بوی هنری را به خوبی احساس می‌کنیم. شهرهای مختلف ایران به دلیل تنوع آب و هوایی و شرایط اقلیمی متنوع صنایع دستی و هنری متنوع و فراوانی دارند.

اصفهان یکی از مهم‌ترین مراکز هنری ایران است که شهرت جهانی دارد. امروزه بسیاری از هنرهایی که در گذشته در شهرهای دیگر تولید می شده است نیز به صنایع دستی اصفهان راه یافته و آثار زیبایی توسط هنرمندان این شهر عرضه شده است. اگر به اصفهان سفر کرده باشید یا حتی با جستجوی ساده در اینترنت به اهمیت هنر و آثار هنری در اصفهان پی خواهید برد.

خاتم کاری، قلم زنی، قلمکاری، فیروزه کوبی، معرق و منبت، مجسمه سازی، نگارگری، میناکاری، مس و پرداز، مسگری، خوشنویسی، کاشی کاری، مس و خاتم و… از جمله صنایع دستی و هنرهای تجسمی اصفهان هستند که شهرت جهانی دارند.

فیروزه کوبی چگونه اجرا می شود؟

یکی از صنایع دستی مشهور و پرطرفدار در اصفهان فیروزه کوبی است. فیروزه کوبی هنری است که با داشتن سابقه نه چندان دور توانسته است جایگاه ویژه ای در میان هنرهای دستی ایرانی به خود اختصاص دهد. ظروف فیروزه کوبی با استفاده از مواد اولیه اصلی که عبارتند از ظروف مسی و سنگ فیروزه نیشابور در کارگاه های فیروزه کوبی ساخته می شوند.

تولید ظروف فیروزه کوبی در سه مرحله زرگری، فیروزه کوبی و پرداخت کاری انجام می شود:

زرگری: در این مرحله ظروف مسی توسط استاد مسگر ساخته می شود و برای اجرای فیروزه کوبی به استاد فیروزه کار سپرده می‌شود
فیروزه کوبی: در این مرحله قطعات سنگ فیروزه با دقت و مهارت در کنار یکدیگر قرار می گیرند و با استفاده از چسب فیروزه کوبی محکم می شوند.
پرداخت کاری: در مرحله پایانی ظرف آماده شده صیقل داده شده و عملیات پرداخت بر روی آن انجام می شود. سپس لایه از پلی استر بر روی ظرف قرار می گیرد که از آن محافظت کند.